De geschiedenis van mozaïek

Mozaieken zijn ontzettend oud, maar hoe oud precies? En wie begon met het maken van mozaiek? En werden er toen ook al patronen gemaakt? Dit zijn interessante vragen die we in dit artikel gaan beantwoorden. We gaan het onder meer hebben over de Grieken en Romeinen, over de tijden daarna en we gaan wat specifieke vragen beantwoorden. Vragen of reacties? Laat ze achter in de comments.

De geschiedenis van mozaiek

Mozaiek is oud. Ontzettend oud. Volgens verschillende bronnen stammen de eerste mozaieken al uit de tweede helft van het derde millennium voor Christus. Ja, dat is oud. Deze mozaieken werden gevonden in Abra, Mesopotamia. Ze bestonden uit verschillende stukken gekleurd steen, schelpen en ivoor. De eerste geglazuurde mozaiek tegels werden 1500 voor Christus al gevonden. De bekende mozaiek patronen die we vandaag de dag kennen werden echter pas gevonden in het tijdperk van de Sassaniden.

Grieken en Romeinen

De Grieken waren liefhebbers van mozaiek, dit bleek uit hoe vaak en in welke vormen zij mozaiek begonnen te leggen. De stijl van de Grieken werd in de derde eeuw voor Christus ontwikkelt. Het onderwerp van deze ontwerpen waren vaak mythologische wezens, god, rijkdom en de natuur.

Een meer prestigieuze vorm van kunst uit die tijd was de schilderkunst, het is dan ook goed mogelijk dat veel mozaieken gebaseerd zijn op schilderijen van die tijd. De thema’s van de kunstwerken waren grotendeels ook hetzelfde. De Romeinen namen de mozaieken met veel plezier over van de Grieken. Het was vooral een goede manier om huizen van rijken te versieren en een extra dimensie van kunst toe te voegen aan woningen. Voornamelijk het beleggen van vloeren met mozaiek was toentertijd populair.

De meeste kunstenaars die de Romeinse mozaieken legden waren Grieken, omdat zij meer ervaring hadden met deze kunstvorm. De meeste van deze kunstenaars waren slaven die werkten voor en in de huizen van de rijken. In onder meer Tunis in Tunesië zijn dergelijke vloermozaieken nog altijd te bewonderen.

Twee stromingen

In de Grieks-Romeinse tijd waren er twee technieken, of stromingen. De “Opus Vermiculatum“, bij deze techniek werden kleine, dunne stenen gebruikt. Deze werden op kleine panelen gemaakt en vervolgens verplaatst naar het grotere werk en daar gelegd.

De andere techniek was “Opus Tessellatum“, hierbij werden grotere stenen gebruikt welke direct op de locatie gelegd werden. Een Italiaanse stijl waarbij zwarte stenen op een witte ondergrond gebruikt werden was van grote invloed.

Christelijke mozaïeken

Aan het eind van de 4e eeuw werden er in Europa veel basilieken gebouwd door de Christenen. In deze basilieken werden muren en plafonds vaak belegd met mozaiek, in deze mozaieken werden kunstwerken over het Christendom gemaakt. Zoals dat ook gebeurde in de schilderijen van die tijd.

In de eeuw daarop werd Ravenna, de toenmalige hoofdstad van het Westelijke Romaanse gebied, ook de hoofdstad van mozaiek. Zo werd in deze stad het mausoleum belegd met mozaiek werken, dit was rond 425 tot 430. Nadat Ravenna werd veroverd door het Oostelijke Romaanse rijk werden in deze stad de mozaiek werken van de hoogste kwaliteit ooit gemaakt. Dit was halverwege de 6e eeuw.

Byzantijnse Rijk

Het Byzantijnse Rijk verdient een speciale vermelding in dit blog, omdat de mozaiek kunst tijdens deze periode extra bloeide. Byzantijnse kerken werden volledig belegd met, vaak gouden, mozaiek kunstwerken. Van de 6e tot de 15e eeuw was mozaiek een zeer geliefde kunstvorm in dit rijk. Echter zijn de meeste Byzantijnse werken vernield door de jaren heen, evenals Romeinse werken.

Tijdens de middeleeuwen

De laatste echt goede periode voor de ontwikkeling van mozaiek kunst was de 12e en 13e eeuw. In Rome ontwikkelde deze kunstvorm zich enorm, er werden steeds minder restricties opgelegd aan de kunstenaars waardoor er steeds meer werken gemaakt werden. Het onderwerp van deze werken veranderde hierdoor ook. Er werden minder religieuze werken gemaakt en steeds meer realistische, vaak op de natuur geïnspireerde kunstwerken gemaakt.

De meest bekende werken van deze tijd waren de Basiliek van Saint Clemente, de facade van Santa Maria in Trastevere en San Paolo fuori le Mura.

Conclusie

Tot zover de geschiedenis van mozaiek. Ons artikel is beknopt geworden, er is namelijk nog véél meer te vertellen over de geschiedenis van mozaiek, zoals de ontwikkelingen in het Midden Oosten en de invloeden van andere religies. Maar daar gaan we in een ander blog nog eens verder op in.

Hopelijk hebben we zo een goed beeld kunnen geven van de geschiedenis van mozaiek. Mocht je nog andere vragen hebben of toevoegingen horen we het graag.

Bekijk hier onze verschillende mozaïeken.